Ostatnimi czasy bardzo głośno jest o klauzuli sumienia. To nic innego jak zapis w świecie medycyny, który mówi o tym, że lekarz ma prawo do odmowy wykonania świadczenia medycznego, które jest niezgodne z jego światopoglądem. Najczęściej chodzi o takie kwestie jak antykoncepcja oraz aborcja. Ma ona wielu zwolenników, ale także sporą grupę przeciwników. Czym dokładnie jest klauzula sumienia? Sprawdź!
Czym jest klauzula sumienia?
Każdemu lekarzowi przysługuje prawo do tego, by móc odmówić wykonania określonego świadczenia medycznego, jeśli jest ono niezgodne z jego wyzwaniem lub światopoglądem. Taką możliwość nazywamy właśnie klauzulą sumienia. Można wymienić wiele sytuacji, w których taka klauzula ma zastosowanie – m.in. eutanazja, czy pomoc w samobójstwie. Najczęściej jednak dotyczy kwestii wykonywania aborcji, wypisywanie tabletek dzień po, a także środków antykoncepcyjnych.
Warto tutaj jednak dodać, że zgodnie z art. 30 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, klauzula sumienia nie może być stosowana, gdy wystąpiła nagła sytuacja, w której istnieje duże prawdopodobieństwo ciężkiego uszkodzenia ciała lub nawet utraty życia. Wtedy, nie zważając na przekonanie moralne, lekarz musi udzielić pomocy osobie potrzebującej.
Klauzula sumienia – nowelizacja ustawy
Jeszcze niedawno w Ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 rok znajdował się artykuł 39, który mówił o tym, że lekarz może odmówić wykonania świadczenia medycznego, jeśli stoi ono w sprzeczności z jego sumieniem, z uwzględnieniem art. 30 Ustawy, który mówi, że mogło to się odbywać jednak pod pewnymi warunkami.
Przede wszystkim lekarz musiał wskazać pacjentowi inną placówkę, która wykona to świadczenie. Obowiązkowo musiał odnotować tę sytuację także w dokumentacji medycznej, wraz z zapisem uzasadnienia swojej decyzji. Artykuł 30 Ustawy mówi też o tym, że lekarz musi udzielić pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu może spowodować ciężkie uszkodzenie ciała, niebezpieczeństwo utraty życia, ciężki rozstrój zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki.
To się jednak zmieniło. Lekarz nie ma już obowiązku wskazywania placówki leczniczej, w której jest możliwość wykonania takiego świadczenia. Teraz zobowiązany jest do tego podmiot leczniczy, który może zapewnić możliwość wykonania danego świadczenia. Co więcej, warto dodać, że nowelizacji uległ także przepis art. 30 – zmiana polega ta na wykreśleniu sformułowania “w innych przypadkach niecierpiących zwłoki”.
Aborcja – czy lekarz może powołać się na klauzulę sumienia?
Zgodnie z tym co już napisaliśmy, lekarz ma prawo do odmowy wykonania aborcji, powołując się na klauzulę sumienia. Mimo to jednak pamiętajmy, że zakłady opieki zdrowej oraz NFZ są zobowiązane do zapewnienia pacjentkom dostępu do legalnego usunięcia ciąży. Warto tutaj dodać, że legalna aborcja możliwa jest w trzech przypadkach takich jak:
- ciąża stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia kobiety,
- ciąża jest wynikiem czynu zabronionego – np. gwałtu,
- istnieje duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalne upośledzenia płodu lub nieuleczalnej choroby, które jest zagrożeniem dla jego życia oraz wiąże się z zagrożeniem dla życia i zdrowia matki.
Czy klauzula sumienia jest potrzebna?
Osoby, które są przeciwko klauzuli sumienia, są zdania, że lekarze powinni mieć naturalny światopogląd, jeśli chodzi o kontakt z pacjentami. Uważają również, że lekarz nie powinien wpływać na decyzję pacjenta, jeśli te nie stanowią żadnego zagrożenia.
Uwzględniając jednak fakt, że na klauzulę sumienia najczęściej powołują się lekarze, którzy zostali poproszeni o receptę na tabletkę dzień po, środki antykoncepcyjne lub o przeprowadzenie aborcji, mówi się, że jest to pewnego rodzaju ograniczenie wolności i naruszenie praw kobiet. Mówi się również, że klauzula sumienia została wymierzona zwyczajnie w pacjentów, których nie stać, by uczęszczać na wizyty prywatne i korzystają z usług lekarzy powiązanych z NFZ. Istnieje jednak także grupa zwolenników klauzuli sumienia, którzy uważają, że klauzula sumienia to potrzebny zapis, dzięki któremu przekonania lekarzy są chronione i nie muszą oni wykonywać usług, które nie są przez nich akceptowalne.
